Hiç “Keşke hiçbir derdim olmasa” diye düşündüğünüz oldu mu? Pekala ya hakikaten bu türlü bir hayat mümkün olsaydı, daha keyifli olur muydunuz? Gelin, birlikte bu soruların peşine düşelim.
Hayatımızda karşılaştığımız zorluklar bazen bizi yıpratır, bazen de güçlendirir. Ancak hepimiz vakit zaman bu kederlerden büsbütün kurtulmayı isteriz. Meğer psikoloji bilimi, kaygısız bir hayatın memnunluk getirmediğini, bilakis ferdî gelişimimizi ve dayanıklılığımızı olumsuz etkileyebileceğini gösteriyor.
Bu yazıda, bilimsel araştırmalar ve psikoloji literatüründeki değerli kavramlarla, mutluluğun aslında sıkıntısız bir ömürden çok, zorluklarla sağlıklı bir halde baş edebilmek olduğunu keşfedeceğiz. Okurken kendinizi sorgulamanızı ve hayatınıza yeni bir bakış açısı katmanızı sağlayacak birtakım sorular da bırakacağım. Hazırsanız başlayalım!
İnsan Sıkıntısız Olabilir mi?
Şöyle bir düşünelim: Son yıllarda hayatınızı en çok etkileyen bir sorunu hatırlayın. O devir sizi zorladı, tahminen geceleri uykusuz bıraktı, lakin sonunda bir halde üstesinden geldiniz. Artık geriye dönüp baktığınızda, bu tecrübe size ne kattı? Daha güçlü, daha dirençli, daha şuurlu hissetmiyor musunuz?
İnsan zihni, sıkıntıları çözerek gelişen bir yapıya sahiptir. Stanford Üniversitesi’nden psikolog Carol Dweck, “Gelişim Zihniyeti (Growth Mindset)” teorisinde, insanların lakin karşılaştıkları zorlukları aşarak öğrenebildiğini ve gelişebildiğini vurgular. Şayet hayatımızda hiç sorunla karşılaşmasaydık, öğrendiğimiz birçok şeyi de öğrenemezdik.
Bir de şöyle düşünelim: Yeni bir lisanı öğrenmek istersek, o lisanı hiç bilmeden, yanılgı yapmadan ve zorlanmadan konuşabilir miyiz? Elbette hayır. Kusur yaparız, yanlış söylem ederiz, hatta bazen yanlış anlaşılırız. Fakat bu süreç, öğrenmenin doğal bir kesimidir. Hayat da motamot böyledir. Meseleler, büyümek için gerekli tecrübelerdir.
Peki ya büsbütün gerilimsiz bir hayat mümkün olsaydı? Harvard Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya nazaran, gerilimin büsbütün ortadan kaldırılması insanların motivasyonunu düşürüyor ve sorun çözme marifetlerini köreltiyor. Yani, küçük gerilim faktörleri aslında zihnimizi canlı ve üretken tutuyor.
Şimdi tekrar düşünelim: Hiç kasvet yaşamayan bir insan nitekim memnun olabilir mi?
Dertlerden Kaçmak mı, Onlarla Dans Etmek mi?
Diyelim ki hayatınızda kıymetli bir pürüzle karşılaştınız. Birinci reaksiyonunuz ne olur?
- Bu pürüzden büsbütün kaçmaya mı çalışırsınız?
- Bu pürüzün neden karşınıza çıktığını sorgular ve tahlil yolları mı ararsınız?
- Bu zorluktan ders çıkarıp nasıl daha güçlü olabileceğinizi mi düşünürsünüz?
Psikolojide, insanların karşılaştıkları zorluklara verdikleri yansıları açıklayan bir kavram vardır: Psikolojik Dayanıklılık (Resilience).
Bu kavrama nazaran, memnun beşerler hayatta hiç zorluk yaşamayanlar değil, karşılaştıkları zorluklarla tesirli bir biçimde başa çıkabilenlerdir.
Bu noktada Viktor Frankl’ın “İnsanın Mana Arayışı” kitabında anlattığı bir gerçeğe değinelim. Frankl, II. Dünya Savaşı sırasında toplama kamplarında hayatta kalan insanların birçoklarının, yaşadıkları zorluklara mana yükleyenler olduğunu söylüyor. Yani, acı çeken fakat bu acının kendilerini nasıl dönüştürdüğünü görenler, ruhsal olarak daha dirençli hale geliyor.
Şimdi size bir soru: Hayatınızdaki en güç tecrübelerden biri size ne öğretti? Onu anlamlandırabildiniz mi?
Bilim Ne Diyor?
Bilim insanları, gerilimin ve külfetlerin aslında insan psikolojisi üzerindeki olumlu tesirlerini inceliyor. İşte birkaç değişik bulgu:
✅ Stres büsbütün makus değildir! Araştırmalar, muhakkak bir seviyede gerilimin, bilişsel performansı artırdığını gösteriyor. Kortizol hormonu, çok salgılandığında ziyanlı olabilir; fakat düşük düzeylerde olduğunda, hafızayı güçlendirir ve odaklanmayı artırır.
✅ Zorluklarla gayret edenler daha dirençli olur. Çocukluk periyodunda hiçbir zahmet yaşamayan bireylerin, yetişkinlikte gerilimle başa çıkmada daha fazla zorlandıkları bulunmuştur. Bunun nedeni, küçük yaşlarda zorluklarla müsabakanın, ruhsal bağışıklık sistemimizi güçlendirmesidir.
✅ Mutluluk, daima bir keyif hali değildir. Olumlu psikoloji alanında yaptığı çalışmalarla tanınan Martin Seligman, mutluluğun kaygısız bir hayat yaşamak değil, gerilim ve ıstıraplarla başa çıkabilecek güce sahip olmak olduğunu vurgular.
Şimdi kendinize şu soruyu sorun: Hayatta nitekim memnun olmak için kaygısız olmaya mı gereksiniminiz var, yoksa kaygılarla başa çıkabilme yeteneğinizi geliştirmeye mi?
Hayatta Zorlukları Yönetebilmek Daha Kalıcı Bir Çözüm
Şimdiye kadar gördüğümüz üzere, sıkıntısız bir hayatın ülkü olduğu fikri aslında bir yanılsamadan ibaret. Hakikaten memnun beşerler, hayatlarında hiçbir sorun olmayanlar değil; yaşadıkları badirelerle sağlıklı bir halde baş edebilenlerdir.
Hayatınızdaki kaygılara farklı bir pencereden bakmayı denemek ister misiniz?
📌 Küçük bir egzersiz
Önümüzdeki hafta boyunca, karşınıza çıkan her zorluğu “Bunun bana öğretebileceği bir şey var mı?” sorusuyla karşılamayı deneyin. Bir hafta sonra, bu bakış açısının sizi nasıl değiştirdiğini gözlemleyin.
Son olarak, şu cümle üzerinde düşünerek yazıyı bitirelim:
👉 “Dertsiz bir hayat, güçlü bir hayat değildir. Ancak güçlü bir zihin, her türlü sıkıntının üstesinden gelebilir.”
Siz ne düşünüyorsunuz? Kederlerle başa çıkma konusunda kendi tecrübelerinizi paylaşmak ister misiniz? Yorumlarda buluşalım! 😊
