Anormal Uterus Kanamaları;
Kadınların hayat kalitesini olumsuz etkileyen önemli bir sıhhat problemidir. Doğal sistemde kendisini takip ederek gününü ve alakalarını planlayan bayan, bu tertibin bozulması ile kestirim edilemez bir beden sistemi ile başa çıkmak zorunda kalır. Sonuçta bayan, mutsuz, halsiz, kendine itimat sorunu yaşayabilen biri haline gelebilir. Olağan beklediği kanamanın fazla olması da tekrar bu açıdan değerlendirilmelidir. Hem ölçüsü hem nizamı değişmiş bir adet kanaması bayanın rutinini onun ömür kalitesini önemli bir biçimde bozacaktır.
Normal menstruasyon, beyindeki çok özel bir bölge olan hipotalamustan başlayan sinyallerle düzenlenmektedir. Bu işleyiş tertibine hipotalamo pituiter ovaryan aks denilmektedir. Hipotalamustan gelen moleküler sinyallerle kendine bir plan oluşturan hipofizer bez, uygun oranlarla yumurtalığı uyaran bir ekip hormonal moleküller salgılayacaktır. Yumurtalığın bu sinyallere yanıtı, yumurta kesecikleri olan foliküllerin aktivasyonu ve büyütülmesi olacaktır. Makul bir büyüklüğe ulaşan foliküllerden salgılanan hormonlar sayesinde de uterus fizyolojik olarak gebeliğe hazır hale getirilmesi amaçlanır. Mümkün bir gebelik sürecinde döllenmiş yumurtadan gelişmeye başlayan dokuyu (blastokist) kabul edebilmek için rahim duvarı (endometrium) kalınlaşır ve süngerimsi bir hal alır. Hipotalamus (sistemin beyindeki orkestra şefi) kendine yumurtalıktaki yumurta adacıklarından gelen hormonel geri bildirimle uygun sayıda yumurtayı döllenebilmesi için hazırlar, yeniden bu yumurta adacıklarından salgılanan hormonlarla rahim duvarı kalınlığı optimal hale gelir. Yumurta üretildikten sonra sperm ovum birleşmesi sağlanması için kısa bir müddet vardır. Bu süreç rahmin tüplerindeki son derece özel bir bölgesinde gerçekleşir. Birleşme olmaması halinde (rutin olan budur) yumurtalıkta gebelik bekleyen folikül (yumurta adacığı) artığı hücreler, hazırlık yaptıkları gebeliğe dair hormonel sinyal alamayınca hormon salgılanmasını bırakırlar. Bu sayede kalınlığı artarak süngerimsi bir hal alan rahim duvarı (endometrium) kendini besleyen hormonel dayanaktan yoksun kalır. Sonuçta besleyici damarları büzülür, kan akımı kesilir, ve süngerimsi yapı bozulmaya başlar. Kan ve güç takviyesinden yoksun kalan rahim duvarı dokusu çürümeye başlar ve kendini sağlam dokudan bırakarak rahim içine, oradan rahim boynuna, rahim ağzına ve vajinaya bırakır. İşte birinci kanın vajinadan çıkmasıyla bayan, sürecin sonunu fizikî olarak değerlendirebileceği adet kanamasının birinci gününü yaşar. Çok enteresandır ki kanamanın başladığı birinci gün şayet ikazlar devam ediyorsa bir sonraki sürecin de birinci günü demektir aslında. Bu yüzden gebeliklerde takip edilen ve vakit planlaması yapılırken bakılan daima bu besbelli birinci gün olmaktadır. Bir sonraki yumurta oluşumunun başladığı birinci gün birebir vakitte evvelki adet devrinde rahmin temizlenmeye başlamakla sonuçlanan birinci gün olmaktadır. Böylece bir adet döngüsü (menstural siklus), başlamış, başkası sonlanmış olur.
Bütün bunlar olağandışı uterus kanamlarını tanım ederken kullanılan tabirlerdir.
Anormal uterus kanamasının sebepleri nelerdir?
Amenore oluşturabilecek gebelik ve menapoz dışındki en sık sebepler hormonel dengesizliklerle açıklanır. Buna sebep olan endometriozis hastalığı değerli bir durumdur. Endometriozis, rahim duvarı dokusunun olağanda olması gereken yer olan rahmin iç bölgesi dışında rastgele bir yerde konuşlanması durumudur. Olağandışı kanama yapan öteki nedenler, adenom yapılar, myom (fibroid yapılar), anovulasyon, polipler, yaralar, rahim ağzı yahut vajinaya ilişkin nedenler, hatta malignitelerdir (kanserler).
Belirtiler;
Üretken periyodunda (reprodüktif dönem) bayanlar en çok mühleti sıklaşmış yahut düzensizleşmiş ölçüsü artmış vajinal kanama tanımını yapmaktadırlar. Olağanda kullanılan günlük ped sayısının iki katına çıkması, kullanılan peddeki kan ölçüsünün artması olarak da tanımlamalar yapılmakdır. Tüm bunlar olağandışı uterus kanamalarını göstermektedir.
Yaklaşım;
Anormal uterus kanaması olan bayanlara yaklaşımda evvel sebebin ortaya konması çok kıymetlidir. Açıkçası olağandışı kanama, yapısal bir bozuluktan mı yoksa olağandışı bir hormon sisteminden mi kaynaklanıyor belirlemek gerekmektedir. Bu sebeple uzman tabibin muayenesi vakit geçirmeden yapılması gereken işlerden biridir. Tabibin muayene ve gerek sonografik gerekse de radyolojik görüntüleme usulleriyle incelemesi muayenesinin bir kesimi olmalıdır. Durum hakkında karar vermek ismine gereği halinde ileri inceleme yolları olan laboratuvar ve patolojik çalışmalar da istenmelidir.
Tedavi sistemleri;
Nedenleri ortaya konulmuş olan olağandışı uterus kanamasına yaklaşımlar değişmektedir. Nedene nazaran tedavi şekilenmektedir.
Bu formüllerden rastgele birine karar vermek tabip – hasta irtibatı ile mümkün olacaktır. Uygun şartlarla uygun tedavinin yapılması bayanın karakterine, çocuk beklentisine, sıhhat durumuna, ruhsal durumuna, ekonomik durumuna vs. farklılıklar gösterebilir. En tesirli ve en uygun usulün seçilmesine tabip hasta görüşmesi sonucunda karar verilmelidir.
Sonuç;
Anormal uterus kanamaları, bayan sıhhati üzerinde değerli tesiri olan bir hadisedir. Bu sebeple erken teşhis ve uygun tedavi gereklidir. Daha büyük meselelere dönüşmemesi açısından bir an evvel tabibe başvurmak, uygun yaklaşımla tedavi sürecini başlatmak gerekir.
Op. Dr. Mahmut Tolga AYAN
