Mahşerin Dört Atlısı: Bağlantıların Sessiz Yıkıcıları
Dr. John Gottman, uzun yıllara dayanan laboratuvar çalışmaları ve müşahedeler sonucunda bir bağlantının bozulma sürecinde ortaya çıkan dört temel irtibat sıkıntısını “Mahşerin Dört Atlısı” metaforuyla tabir etmiştir. Bu atlar şunlardır:
- Eleştiri (Criticism) Tenkit, bir kişinin partnerinin karakterini ya da kişiliğini gaye alan sözleridir. “Sen her zaman…” ya da “Sen asla…” üzere genellemeler bu cins telaffuzlara örnek olabilir. Tenkit, yapan geri bildirimin bilakis, partnerin kendisini savunmaya geçmesine neden olur.
- Savunmacılık (Defensiveness) Savunmacılık, tenkitlere karşılık olarak sorumluluğu reddetme ya da kabahati partnerine yükleme davranışıdır. Bu, “Ama bu benim yanılgım değil, sen…” üzere sözlerle kendini gösterir. Savunmacılık, tartışmaları daha da kızıştırabilir.
- Aşağılama (Contempt) Aşağılama, latife kisvesi altında ya da açıkça gösterilen hor görme, alay etme ve partneri küçümseme davranışıdır. Bu durum bağlara en ziyan veren atlı olarak kabul edilir. Gülümseyerek söylenen “Ne kadar da aptalsın!” üzere tabirler bu kategoriye girer.
- Duvar Örme (Stonewalling) Duvar örme, partnerle irtibatı büsbütün kesme, tartışma sırasında duygusal olarak kopma durumudur. Sessizlik, uzak durma ve fizikî geri çekilme bu davranışın öne çıkan belirtileridir.
Gottman Yaklaşımı ile Mahşerin Atlılarına Karşı Nasıl Savaşılır?
Mahşerin Dört Atlısı, her ne kadar bağlantılarda tehlike işaretleri olsalar da, Gottman çift terapisi bu sıkıntılarla başa çıkmak için tesirli stratejiler sunar:
- Yapıcı Geri BildirimàEleştiri Yerine: Partnerinizi eleştirmek yerine, davranışları hakkında kendi hislerinizi tabir edin. Örneğin, “Sen asla bana yardım etmiyorsun” demek yerine “Bugün konut işlerinde biraz daha yardımına gereksinimim vardı, kendimi yorgun hissettim” diyebilirsiniz.
- Sorumluluk Almaya Geçiş àSavunmacılık Yerine: Eleştiriyi savunmaya geçmeden dinleyin ve kendi hissenize düşen sorumluluğu kabul edin. “Haklısın, bu mevzuda daha dikkatli olabilirim” üzere sözler kullanılabilir.
- Takdir ve Hürmet àAşağılama Yerine: Partnerinizin olumlu yanlarına odaklanın ve bu yanları tabir etmekten çekinmeyin. Takdir sözcükleri, ilgide olumlu bir atmosfer yaratır.
- Zaman Tanıma à Duvar Örme Yerine: Tartışma sırasında duygusal olarak bunaldığınızda mola vermek tesirli olabilir. Fakat bu mola sonrasında bağlantısı tekrar başlatmak değerlidir.
Gottman Çift Terapisi, yalnızca meselelerin tespitiyle kalmaz; tıpkı vakitte pratik tahlil yolları sunarak çiftlerin bağlantılarını güzelleştirmelerine yardımcı olur. Araştırma temelli bu model, empatiyi, bağlantısı ve duygusal bağlanmayı güçlendiren stratejilere odaklanır.
Her ilgide vakit zaman fırtınalar kopabilir. Lakin bu fırtınalara karşı şuurlu ve tesirli bir yaklaşımla müdahale etmek, bağların daha sağlıklı bir yapıya kavuşmasını sağlayabilir. Mahşerin Dört Atlısı’nın farkına varmak ve onlarla başa çıkma stratejilerini öğrenmek, uzun vadeli ve memnun bir münasebetin anahtarı olabilir.
Sevgiler ve hürmetler…
