Disosiasyon Nedir?
Disosiasyon, bireyin zihinsel süreçlerinin belli bir kısmını başkalarından ayırması yahut koparması durumunu söz eden bir ruhsal tabirdir. Bu durum, kişinin şuur, hafıza, kimlik ve etrafıyla olan bağlarını zayıflatabilir yahut kesintiye uğratabilir. Disosiasyon, çoklukla ağır gerilim, travmatik tecrübeler yahut duygusal baskılar sonucu ortaya çıkar ve bireyin bu zorlayıcı durumlarla başa çıkmasına yardımcı olan bir savunma düzeneği olarak kıymetlendirilir.
Disosiasyonun Belirtileri
Disosiasyon, çeşitli biçimlerde deneyimlenebilir ve her bireyde farklı belirtiler gösterebilir. Yaygın belirtiler ortasında şunlar yer alır:
-
Hafıza Kaybı (Amnezi): Birey, makul bir olay ya da vakit dilimine dair anılarını hatırlamakta zorluk çekebilir. Bu durum, bilhassa travmatik olaylar sonrası sık görülür.
-
Kendini Gerçek Dışı Hissetme (Depersonalizasyon): Kişi, kendi vücuduna yahut fikirlerine dışarıdan bakıyormuş üzere hissedebilir. Bu tecrübe, “benlikten kopma” olarak tanımlanır.
-
Çevrenin Gerçek Dışı Gelmesi (Derealizasyon): Kişi, etrafındaki dünya güya bir hayal ya da bulanık bir gerçeklikmiş üzere algılar.
-
Kimlik Karmaşası: Kişi, kim olduğunu yahut hangi role ilişkin olduğunu belirlemekte zahmet çekebilir. Birtakım durumlarda, birden fazla kimlik hissi oluşabilir.
-
Otomatik Davranışlar: Birey, kimi hareketleri farkında olmadan gerçekleştirebilir ve sonrasında bu aksiyonları hatırlamayabilir.
Disosiasyonun Nedenleri
Disosiasyon ekseriyetle travmatik ömür olaylarıyla alakalıdır. Bilhassa şu durumlar, disosiyatif reaksiyonlara yol açabilir:
-
Çocukluk Çağı Travmaları: Fizikî, duygusal yahut cinsel istismar üzere erken periyot travmalar, disosiasyonun en yaygın nedenleri ortasında yer alır.
-
Yoğun Gerilim: Şiddetli kayıplar, kazalar, savaş ya da doğal afetler üzere olaylar sonrası birey disosiyatif yansılar geliştirebilir.
-
Duygusal Baskılar: Kişinin duygusal olarak başa çıkmakta zorlandığı durumlar disosiasyonu tetikleyebilir.
Disosiyatif Bozukluklar
Disosiasyon, bir semptom olarak tek başına görülebileceği üzere, disosiyatif bozuklukların bir kesimi da olabilir. Bu bozukluklar ortasında şunlar bulunur:
-
Disosiyatif Amnezi: Birey, makul bir vakit dilimine yahut olaya dair anılarını hatırlayamaz. Bu ekseriyetle travmatik olaylarla bağlantılıdır.
-
Depersonalizasyon/Derealizasyon Bozukluğu: Kişi, kendisini yahut etrafını gerçek dışı ya da kopuk hissetme durumlarını sık sık tecrübeler.
-
Disosiyatif Kimlik Bozukluğu (DKB): Şahısta iki ya da daha fazla başka kimlik yahut kişilik hali bulunur. Bu kimlikler ortasında geçişler olabilir ve birey, bu durumları tam olarak hatırlamayabilir.
Disosiasyon ve Tedavi
Disosiasyon, bireyin ömür kalitesini olumsuz etkileyebilir; fakat uygun terapi yollarıyla tedavi edilebilir. Tedavide en sık kullanılan metotlar şunlardır:
-
Psikoterapi: Disosiyasyon tedavisinde en tesirli yaklaşımlardan biridir. Bilhassa travma odaklı terapi, EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yine İşleme) ve dinamik terapi üzere yollar olumlu sonuçlar verebilir.
-
İlaç Tedavisi: Disosiasyonun eşlik ettiği depresyon yahut anksiyete üzere durumlar varsa, ilaç tedavisi yararlı olabilir. Lakin ilaç tedavisi ekseriyetle psikoterapiye destekleyici olarak kullanılır.
-
Duygusal Düzenleme Teknikleri: Bireyin ağır duygusal reaksiyonlarla başa çıkmasına yardımcı olan mindfulness, gevşeme idmanları ve nefes teknikleri üzere metotlar disosiyasyonun tesirlerini azaltabilir.
Disosiasyonla Yaşamak
Disosiasyon, şiddetli bir tecrübe üzere görünse de bireyin travmalarıyla başa çıkmasını sağlayan bir savunma sistemidir. Lakin bu durumun kronikleşmesi bireyin günlük ömrünü etkileyebilir. Şayet disosiasyon belirtileri yaşıyorsanız, bir ruh sıhhati uzmanına başvurmanız kıymetlidir. Unutmayın, bu durum sadece bir “zayıflık” ya da “kişisel başarısızlık” değildir. Dayanak almak, güzelleşmenin en güçlü adımıdır.
Sonuç olarak, disosiasyon kişinin kendini müdafaa yollarından biridir; fakat vakitle çözülmesi gereken bir sinyaldir. Kendinize karşı nazik olun ve yardım istemekten çekinmeyin.
