ÇOCUKLARDA ODAKLANMA SORUNU
Yenidoğan ve Çocuk Sıhhati Uzmanı
Okulların açılması ile odaklanma sorunu gündemimizde. Odaklanma çocuğun okula adaptasyonunda, okulu sevmesinde ve muvaffakiyetinde çok değerli. Odaklanma olmadığında anlatılanları anlamada zorluk ve başarısızlık gelişebildiği üzere, öğretmenden reaksiyon alma, sınıfa uyumsuzluk ve dışlanma da beraberinde gelebilmektedir.
Çocuklarda odaklanma sorunu, günümüzde epey yaygın bir sorun ve birçok farklı nedenden kaynaklanabilir. İşte kimi muhtemel nedenler ve tahlil teklifleri:
1. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Belirtiler:
Dikkat Eksikliği: Çocuğun misyonlar üzerinde dikkatini sürdürememesi, ayrıntıları kaçırması ve unutkanlık yaşaması.
Hiperaktivite: Daima hareket halinde olma, yerinde duramama.
Impulsif Davranışlar: Düşünmeden hareket etme, oburlarının kelamını kesme.
Yönetim ve Dayanak:
Davranışsal Terapi: Çocuklara dikkat ve tertip marifetlerini öğretir.
Eğitim ve İlaç Tedavisi: Kimi çocuklar, DEHB belirtilerini yönetmek için ilaçlara ve eğitim dayanaklarına muhtaçlık duyabilir. Bu, bir çocuk psikiyatri uzmanın teklifiyle yapılmalıdır.
2. Çevresel Faktörler
Belirtiler:
Gürültü ve Karmaşık Etraf: Çocuğun çalışırken dikkatinin dağılması ve verimliliğinin düşmesi.
Fazla Uyarıcılar: Bilhassa çocukların dikkatini çeken fazla sayıda oyuncak yahut ekran.
Yönetim ve Dayanak:
Çalışma Alanının Düzenlenmesi: Sessiz ve nizamlı bir çalışma alanı oluşturmak.
Gürültü Engelleyici Araçlar: Kulaklıklar yahut sessiz bir odada çalışma.
3. Yetersiz Uyku
Belirtiler:
Uykusuzluk: Gündüzleri yorgunluk, sonluluk ve odaklanma zorluğu.
Yönetim ve Dayanak:
Uyku Rutini: Her gün birebir saatte yatmak ve kalkmak, yatmadan evvel sakinleştirici aktiviteler yapmak.
Uyku Ortamı: Karartılmış bir oda ve rahat bir yatak sağlamak.
4. Beslenme
Belirtiler:
Dengesiz Beslenme: Yüksek şeker ve işlenmiş besinler çocukların gücünü ve dikkatini etkileyebilir.
Yönetim ve Takviye:
Sağlıklı Beslenme: Bol ölçüde zerzevat, meyve, tam tahıl, protein ve sağlıklı yağlar içeren istikrarlı bir diyet.
Öğün Vakitleri: Sistemli öğünler ve sağlıklı atıştırmalıklar sunmak.
5. Gerilim ve Anksiyete
Belirtiler:
Duygusal Belirtiler: Tasa, huzursuzluk ve düşük motivasyon.
Davranışsal Belirtiler: Makûs performans, sonluluk ve toplumsal geri çekilme.
Yönetim ve Dayanak:
Duygusal Takviye: Çocuğun hislerini tabir etmesine ve gerilimle başa çıkmasına yardımcı olmak.
Gevşeme Teknikleri: Derin nefes alma, meditasyon ve rahatlama antrenmanları.
6. Bilgisayar ve Telefon Kullanımı
Belirtiler:
Ekran Müddeti: Uzun müddet ekran karşısında olmak, dikkat mühletinin kısalmasına neden olabilir.
Yönetim ve Takviye:
Ekran Müddeti Sınırlamaları: Günlük ekran mühletini sınırlamak ve sistemli orta vermek.
Alternatif Aktiviteler: Fizikî aktivite ve toplumsal oyunlar üzere ekran dışı etkinliklere teşvik.
7. Vakit Yönetimi
Belirtiler:
Görevlerin Dağıtılması: Büyük vazifelerin küçük kesimlere bölünmesi gerekebilir.
Yönetim ve Dayanak:
Zamanlayıcı Kullanımı: Misyonlar için belli vakit dilimleri belirlemek ve ortalar vermek.
Planlama Araçları: Takvimler, ajandalar yahut misyon listeleri kullanmak.
8. Uzman Yardımı
Belirtiler:
Sürekli Sıkıntılar: Şayet üstteki sistemler yetersiz kalıyorsa yahut dikkat sıkıntıları önemli boyutlardaysa.
Yönetim ve Takviye:
Profesyonel Kıymetlendirme: Çocuk psikologu, pedagojik danışman yahut nörolog ile görüşmek.
Tedavi ve Rehberlik: Uzmanın teklifleri doğrultusunda tedavi planları oluşturmak.
Bu teklifler, çocuğunuzun odaklanma sıkıntılarını daha âlâ anlamanızı ve yönetmenizi sağlayabilir. Çocuğun ferdî gereksinimlerini dikkate almak ve gerektiğinde profesyonel yardım almak değerlidir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu: Tarif, Belirtiler ve Yönetim
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocuklar ortasında yaygın bir nörolojik gelişimsel bozukluktur ve tıpkı vakitte yetişkinlerde de görülebilir. DEHB, bireylerin dikkatlerini sürdürememe, hiperaktivite ve impulsif davranışlar sergilemesi ile karakterizedir.
DEHB Nedir?
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, ekseriyetle çocukluk devrinde başlayan ve dikkatin sürdürülmesi, hiperaktivite ve denetimsiz davranışları içeren bir bozukluktur. DEHB, bireylerin günlük ömürlerini ve akademik performanslarını değerli ölçüde etkileyebilir. Bu durum, genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin etkileşimi sonucunda ortaya çıkar.
Belirtiler
DEHB’nin üç ana belirtisi vardır:
Dikkat Eksikliği:
Görevler üzerinde dikkatini sürdürememe.
Detayları gözden kaçırma ve yanılgılar yapma.
Unutkanlık ve tertip meseleleri.
Dikkati kolaylıkla dağılma.
Hiperaktivite:
Yerinde duramama ve daima hareket halinde olma.
Sessiz ortamlarda bile çok hareket etme.
Otururken huzursuzluk ve daima kıpırdanma.
Impulsif Davranışlar:
Düşünmeden harekete geçme ve kararlar alma.
Başkalarının kelamını kesme ve sıranın beklenmemesi.
Aceleci davranışlar ve riskli hareketler.
Tanı ve Değerlendirme
DEHB tanısı, ekseriyetle bir çocuk psikiyatristi yahut çocuk psikologu tarafından yapılır. Teşhis koyulmadan evvel, çocuğun belirtilerinin en az altı ay müddettir devam ediyor olması ve bu belirtilerin hayat kalitesini etkiliyor olması gerekir. Kıymetlendirme süreci, çocuğun aile hikayesi, okul performansı ve davranışsal müşahedelerini içerir.
Yönetim ve Müdahale Stratejileri
DEHB idaresi, ekseriyetle çok disiplinli bir yaklaşımı gerektirir. İşte kimi tesirli idare stratejileri:
Davranışsal Terapi:
Davranışsal terapiler, çocuğun dikkat ve tertip hünerlerini geliştirmeyi emeller. Bu terapi tipi, olumlu davranışları teşvik ederken, olumsuz davranışları azaltmak için mükafatlar ve sonuçlar kullanır.
Eğitim Dayanakları:
Özelleştirilmiş eğitim planları ve öğretim prosedürleri, DEHB’li çocukların öğrenme süreçlerini destekleyebilir. Eğitimciler, dikkat dağıtıcı ögeleri minimize etmek ve çocuğun güçlü taraflarına odaklanmak için stratejiler geliştirebilir.
İlaç Tedavisi:
DEHB tedavisinde kullanılan ilaçlar ekseriyetle uyarıcı ve non-uyarıcı ilaçlar olarak ikiye ayrılır. İlaçlar, çocuğun dikkatini artırabilir ve hiperaktiviteyi azaltabilir. İlaç kullanımı, bir sıhhat uzmanı tarafından dikkatli bir halde izlenmelidir.
Aile Eğitimi ve Takviye:
Aile üyeleri için eğitim ve takviye, DEHB’li çocuklarla tesirli bir halde başa çıkabilmeleri için kıymetlidir. Aileler, davranış idaresi stratejileri ve irtibat teknikleri hakkında bilgi sahibi olmalıdır.
Çevresel Düzenlemeler:
Çocuğun yaşadığı etrafta dikkat dağıtıcı ögeleri azaltmak ve tertipli bir çalışma alanı oluşturmak, odaklanmalarını artırabilir.
Sonuç
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, çocukların gelişimsel sürecini ve günlük hayatlarını etkileyebilecek kıymetli bir durumdur. DEHB’nin tesirli bir biçimde yönetilmesi, çocuğun genel ömür kalitesini artırabilir ve akademik, toplumsal muvaffakiyetini destekleyebilir. Erken teşhis ve müdahale ile, çocuklar ve aileler DEHB’nin zorluklarını aşabilir ve daha başarılı bir hayat sürebilirler.
