1. Kaçıngan Bağlanma Nedir?

Kaçıngan bağlanma, bireyin duygusal yakınlıktan kaçınma, özgürlüklerine çok derecede düşkün olma eğiliminde olduğu bir bağlanma tarzıdır. Bu bağlanma tarzına sahip bireyler ekseriyetle bağımsızlıklarını ön planda fiyat, duygusal paylaşımlardan kaçınır ve derin bağlar kurmaktan çekinirler.

 Bu bağlanma tarzına sahip bireyler, bilhassa münasebetlerde şu eğilimleri gösterebilir:

• Partnerlerine karşı aralı olabilirler.

• Derin bağ kurmaktan kaçınırlar

• Bağlılık hissetme durumunda tehlikede olduğunu hissederler

• Kimseye gereksinimim yok yok niyeti içerisindedirler.

• Partnerleri çok yakın ve ilgili davrandığında rahatsız hissederler.

• Hislerini gereksiz ve zayıflık göstergesi olduğunu düşünebilirler.

• Ayrıldıktan sonra” Zati sevmiyordum” usulü cümlelerle ilgiyi küçümserler. Aslında hislerini bastırıp hayatlarına devam ederler.

• Hislerini açığa vurmakta zorlanırlar.

• Güç vakitlerde bile duygusal takviye istemekten kaçınırlar.

• Kendi başlarına yetebileceklerine inanarak münasebetlerde bağımlılıktan kaçınırlar.

Kaçıngan bağlanmanın temel özelliği, bireyin duygusal olarak inançta hissetmemesi değil, duygusal yakınlık gereksinimini şuurlu yahut bilinçsiz bir halde bastırmasıdır.

 

2. Kaçıngan Bağlanma Nasıl Gelişir?

Bağlanma tarzları, çocukluk devrinde bakım verenlerle kurulan bağlar sonucunda şekillenir. Kaçıngan bağlanma çoklukla şu durumlarda ortaya çıkar:

1. İhmal Edici yahut Duygusal Olarak Uzak Ebeveynler

Çocuk, ebeveynlerinden kâfi duygusal dayanak ve teminat almazsa, duygusal yakınlığa muhtaçlık duymamayı öğrenebilir. Örneğin: Hislerini paylaştığında görmezden gelinen bir çocuk, vakitle hislerini bastırmayı öğrenir.Ağladığında “Bunu büyütme”, “Güçlü olmalısın” üzere yansılar alan bir çocuk, duygusal gereksinimlerini lisana getirmemeyi tercih edebilir. Gereksinimleri karşılanmış bir çocuk ileride bir diğerinden yardım isteyemeyebilir. Yakınlık kuracak her türlü şeyden kaçınabilirler.

2. Çok Bağımsızlık

  Kimi çocuklar, bağımsızlıklarını erken yaşta geliştirmek zorunda kalırlar. Örneğin, “Duygularını göstermek zayıflıktır” iletisini alan çocuklar, vakitle kendilerini sırf mantıklı ve aralıklı olmaya zorlayabilirler. Güçlü görünmek için hislerini inkar ederler yahut bastırırlar. Onları görmezden gelirler ve bu yüzden çok bağımsızlık gelişir.

3. Travmatik yahut Gerilimli Deneyimler

Çocuklukta yaşanan travmalar, ihmal yahut istismar, bireyin insanlara güvenmekte zorlanmasına neden olabilir. Sonuç olarak, kaçıngan bağlanma bir savunma sistemi haline gelir. Bu şahıslar yaşadıkları olumsuz tecrübelerden ötürü hiç kimseye güvenmemeyi öğrenirler ve hayatta tek başına olduklarına inanırlar. Bu yüzden bağlılık geliştirmekte zorlanırlar. Hayata duygusal değil mantıksal taraflarıyla yaklaşırlar.

 

3. Kaçıngan Bağlanmanın Alakalara Etkisi

Kaçıngan bağlanma, bilhassa romantik ilgilerde besbelli hale gelir. Kaçıngan bireylerin ilgilerinde şu özellikler görülür:

• Bağlanma korkusu: Alakalarda derinleşmekten kaçınırlar. Yüzeysel bir münasebet yaşarlar. Bağda bağlanmamak için bağlanmayı engelleyen bir halde davranırlar.

• Duygusal aralık: Partnerleriyle duygusal paylaşımdan kaçınabilirler. Hislerini tabir etmezler birçok vakit.

• Özgürlük muhtaçlığı: Bağımsızlıklarına çok vurgu yaparlar ve bağlantıda sıkıldıklarını hissedebilirler. Daima olarak yalnız kalmaya muhtaçlıkları vardır. Çabuk sorarlar.

• Münasebetten kaçma eğilimi: Partnerleri çok yakın hissettirdiğinde yahut duygusal taleplerde bulunduğunda geri çekilebilirler.

• Ayrılıkları süratli atlatma: Duygusal olarak fazla bağlanmadıkları için ayrılıkları daha kolay ve süratli atlatabilirler. Ayrılık sonrasında yaşadıkları duygusal yükleri kabul etmezler ve onları inkar ederler.

Örneğin, bir münasebette kaçıngan bağlanmaya sahip birey, partnerinin muhtaçlıklarını fazla bulabilir ve duygusal yakınlaşmalar sırasında rahatsızlık hissedebilir. Bu durum, ilgide aralık ve kopukluk yaratabilir.

 

4. Kaçıngan Bağlanma ile Başa Çıkma Yolları

Kaçıngan bağlanmaya sahip bireyler için, sağlıklı münasebetler kurmak ve duygusal yakınlığa alışmak mümkün. İşte bu bahiste yardımcı olabilecek birtakım yollar:

1. Farkındalık Geliştirmek

Öncelikle bireyin, bağlanma tarzını tanıması ve bunun münasebetlerine nasıl yansıdığını fark etmesi değerlidir. “Neden duygusal yakınlıktan kaçınıyorum?” “ hangi durumlarda bağlılık geliştirmemmek için geri çekiliyorum?  sorularını sormak, süreci anlamada yardımcı olabilir.

2. Hislerle Temas Kurmayı Öğrenmek

Kaçıngan bağlanmaya sahip bireyler, hislerini bastırma eğiliminde olabilirler. Bu yüzden hislerinden uzaktırlar ve hisleri ile temas etmekte zahmet çekerler.. Bu nedenle:

• His günlüğü tutmak,

• Duyguyu vücudunun hangi noktalarında hissettiğini tanımlamak,

• kendisine daima olarak şu anda hangi duyguyu yaşamaya gereksinimim var sorusunu sormak,

• Hislerin insan olmanın bir kesimi olduğunu kavramak ve onlara müsaade vermek,

• Hisleri tanımlama ve tabir etme alıştırmaları yapmak,

• Meditasyon ve farkındalık idmanlarıyla iç dünyaya odaklanmak, duygusal farkındalığı artırabilir.

3. İnançlı Bağlanma Pratiği Yapmak

Kaçıngan bağlanma tarzına sahip bireyler için inançlı bağlanma pratiği yapmak kıymetlidir. Bunun için:

• Duygusal paylaşımı teşvik eden bağlar kurmak,

• Partnerin duygusal gereksinimlerine daha hassas olmaya çalışmak,

• Duygusal yakınlığı tehdit olarak görmek yerine bir gelişim süreci olarak pahalandırmak, sağlıklı ilgiler kurmaya yardımcı olabilir.

4. Terapi yahut Danışmanlık Almak

Kişinin tek başına hislerle temas etmeye çalışması güç olabilir. Kaçından bağlanma çoklukla çok uzun süren tecrübelerin sonucudur. Kaçıngan bağlanmanın kökeni ekseriyetle çocukluk periyoduna dayandığı için, bireyin geçmiş travmalarını ve bağlanma kalıplarını anlaması açısından terapi hayli yararlı olabilir. Bağlanma odaklı terapi yahut bilişsel davranışçı terapi (BDT) üzere yollar, duygusal yakınlıkla ilgili zorlukları aşmaya yardımcı olabilir.

 

Sonuç

Kaçıngan bağlanma, bireyin çocuklukta geliştirdiği bir başa çıkma düzeneği olsa da, yetişkinlikte bağlantıları zorlaştırabilir. Fakat farkındalık geliştirmek, duygusal paylaşıma alışmak ve inançlı bağlanma pratiği yapmak, bu bağlanma tarzını değiştirebilir.Bağlanma tarzları değişmez değildir. Kendi bağlanma tarzını tanıyan ve duygusal yakınlığı öğrenmeye çalışan bireyler, sağlıklı ve inançlı münasebetler kurma yolunda kıymetli adımlar atabilirler.

  

                                                                                                                     Psk.dan. Hamide Narin Fidan

                                                                                                                    Uzman psk. Mustafa CEMOĞUZ