Aşk nedir?
Aşk, insan ruhunun en derinlerine dokunan, bazen coşkulu bir sevinç bazen ise ağır bir hüzün yaratan, her bireyde farklı yankılar uyandıran karmaşık bir histir. Kimi için aşk, bir bakışta kalbi titreten tutkulu bir çekimdir; kimi için ise yıllar içinde olgunlaşan, itimat ve bağlılıkla güçlenen derin bir bağdır. Bazıları aşkı bir kimya problemi olarak görüp hormonların oyunu olarak değerlendirirken, bazıları onu ruh eşlerini bir ortaya getiren kutsal bir bağ olarak kabul eder. Felsefeciler yüzyıllardır aşkı anlamaya ve tanımlamaya çalışmış, şairler dizelere dökmüş, sanatkarlar ise fotoğraflarında ve melodilerinde aşkın farklı yüzlerini yansıtmıştır. Fakat tüm bu eforlara karşın aşkın kesin ve kozmik bir tarifi yapılamamıştır, zira aşk bireyden bireye, kültürden kültüre ve yaşanan bağlamlara nazaran şekillenen, dinamik ve öznel bir tecrübedir. Birinin aşk dediğine başkası hayranlık diyebilir; birinin vazgeçilmez sandığı bir his, öteki biri için gelip süreksiz bir heyecandan ibaret olabilir. İşte aşk, bu belirsizlik ve çeşitliliğin içinde varlığını sürdürerek insan hayatının en büyük gizemlerinden biri olmaya devam eder.
Aşk Acısının fizikî ve ruhsal etkileri
Ayrılık sonrası yaşanan hisler sadece ruhsal değil, biyolojik bir sürecin de modülüdür. Araştırmalar, aşk acısının beyinde fizikî acı ile birebir bölgeleri aktive ettiğini göstermektedir. Bir kişinin sevdiğinden ayrıldığında hissettiği acı, tıpkı bir yaralanma ya da fizikî travma üzere beyin tarafından algılanır.Özellikle dopamin ve oksitosin üzere “mutluluk hormonları” aşk sırasında yükselirken, ayrılıkla birlikte bu hormon düzeyleri birdenbire düşer. Tıpkı vakitte kortizol ve adrenalin üzere gerilim hormonları artış gösterir. Bu da telaş, uykusuzluk ve hatta fizikî ağrılara yol açabilir.
Kişi ayrılık sonrasında ağır bir buhrana girebilir. Öfke patlamaları, isteksizlik, duygusal yeme, içe kapanıklık, halsizlik, Mağlubiyete uğramış hissetme, hazmedememek, duygusal boşluk, kendisine karşı ağır tenkit ve şefkatsizlik, Haksızlığa uğramış hissetme, güç düşüklüğü, ümitsizlik üzere hislere kapılır.
Aşk Acısının Ruhsal Evreleri
Aşk acısı yaşayan bireyler çoklukla şu ruhsal evrelerden geçer:
1. Şok ve İnkâr: Birinci başta, birey bağın sahiden bittiğini kabul etmekte zorlanır. Beklenti içindedirler. “Gerçekten bitti mi?” üzere sorular zihni meşgul eder.
2. Öfke: Partnerine yahut kendine yöneltilen öfke ortaya çıkar. “Bunu bana nasıl yapar?” “ nerede yanlış yaptım?” yahut “Keşke daha farklı davransaydım” üzere kanılar ağırlaşır.
3. Pazarlık: Birey, bağlantının düzelmesi için uğraş göstermek isteyebilir yahut yaşananları geri almak için niyetlere dalabilir. İletiler atabilir, arayabilir. Örneğin,” son bir baht daha ver bu sefer her şey çok farklı olacak.” “ Artık düzeleceğim, bunu sana ispatlayacağım” vb. biçimde partnerini ikna etmeye çalışabilir. Birtakım vakitler bu tehdit boyutuna varabilir.
4. Depresyon: Çöküntü, ümitsizlik ve hayatın anlamsız gelmesi üzere hisler bu etapta hissedilir. İçe kapanıklık, özgüvensizlik, konuttan dışarı çıkmak istememe, çok yeme, öfke krizleri üzere durumlar yaşayabilir.
5.Kabul: Vakitle birey, bağın sona erdiğini kabullenmeye başlar ve kendini yine inşa eder. Kendisine yatırım yapmaya başlayabilir.
Bu evreler her bireyde farklı müddetlerde ve farklı yoğunluklarda yaşanabilir.
Aşk Acısıyla Başa Çıkma Yöntemleri
1. Hislerinizi Bastırmayın, Kabul Edin
Aşk acısını güzelleştirmenin en değerli adımı, hislerinizi bastırmak yerine onları kabul etmektir. “Bunu yaşamamalıyım” demek yerine, “Şu an üzgünüm ve bu çok normal” demek, süreci daha sağlıklı yönetmenize yardımcı olur. Bunun bir süreç olacağını ve yer yer zorlayacağını kabul etmek bu süreci hızlandırır. Kişinin kendisine karşı şefkatli yaklaşmasını sağlayabilir. Şayet hisler bastırılır ve yaşanmazsa bu hisler farklı ortamlarda farklı bir halde ortaya çıkabilir. Kişinin kendisine ve duruma ziyan verebilir.
2. Anılara Takılı Kalmayın
Eski iletileri tekrar tekrar okumak, eski fotoğraflara bakmak yahut toplumsal medyada partnerinizi takip etmek, düzgünleşme sürecinizi uzatabilir. Bunun yerine, geçmişi kabullenerek yeni anılar yaratmaya odaklanmak daha sağlıklı olacaktır. Bilhassa birinci aylarda birlikte gidilen bir kafe, aktivite varsa oralara gitmemek sağlıklı olabilir zira süreci uzatmakla birlikte ağır hisleri tetikleyebilir ve kişiyi bu süreci atlatamayacağına dair olumsuz bir biçimde etkileyebilir.
3. Beyninizi Yine Programlayın
Aşk, bir çeşit alışkanlık üzeredir. Beyin, bir şahsa bağlandığında onun varlığına alışır ve yokluğu bir “yoksunluk” hissi yaratır. Yeni rutinler oluşturmak, beyni eski alakaya bağımlı olmaktan uzaklaştırabilir. Bu anlarda yeni bir şeyle ugrasmak yeni bir meşguliyet kazanmak yahut hobi edinmek epeyce zorlayıcı olabilir. Ama minik adımlarla yeni rutinler denemek kişiyi motive eder. Şahsa güç verir ve tek başına da memnun olabileceğini inandırır. Kişinin kendisine karşı olan inancı artar.
4. Kendinize Yatırım Yapın
Ayrılık sonrası en büyük kazanım, kendini yine keşfetmektir. Bu keşif sürecinde kişinin kendisini daha yeterli tanıması için kendisine bu şekil sorular sorup uzun bir halde yanıtlayabilir; ben kimim? Nitekim ne istiyorum? Bu bağdan ne öğrendim, bu münasebet bana ne kattı? Şu anda neye muhtaçlığın var? Beni ben yapan özelliklerim neler? Güçlü ve zayıf taraflarım nelerdir? Hak ettiğim alaka ve hayat biçimi nasıl bir hayat? Kendimle ilgili en büyük tutkularım ve isteklerim nelerdir? Gelecekte kendimi nasıl bir yerde nasıl bir formda görmek istiyorum? usulü sorular kişinin kendisine yatırım yapma yolunda zihnindeki düğümleri çözer ve kişinin ne istediğini anlamasına yardımcı olur. Kişinin kendisine karşı şefkat duyması ve kendisini anlaması kendisine yaptığı en büyük yatırımdır. Ayrıyeten yeni bir hobi edinmek, seyahat etmek yahut ferdî gelişime yönelmek, bireyin kendini daha güçlü hissetmesine yardımcı olur.
5. Toplumsal Dayanak Alın
Yakın arkadaşlarla vakit geçirmek, güvendiğiniz şahıslarla hisleri paylaşmak ve aile, arkadaşlardan takviye almak, düzgünleşme sürecini hızlandırır. İnsan beyni toplumsal temaslarla güçlenir ve düzgünleşir.
6. Kendinizi Suçlamayın
Ayrılıklar, tek bir tarafın kusuru değildir. Bağlarda birçok faktör rol oynar ve her ilgi tecrübesi, gelecekte daha sağlıklı seçimler yapmayı sağlayan bir öğretidir. Her insanın hayatımızın bir kısmında bizim hayatımıza tanıklık etmek için hayatımıza girer ve bize öğretmesi gereken şeyleri öğretir. Hayatımızdan çıktığında ise onun vazifesi sonlanmış olur. Suçlama yerini bunu bir tecrübe olarak görüp gelecekte daha farklı nasıl davranabileceğini ya da nelere daha çok dikkat edeceğini keşfedip daha sağlıklı bağlantılar kurmasına yardımcı olur.
Sonuç: Kırık Kalpler de İyileşir
Aşk acısı, insanın hayatında büyük bir dönüşüm yaratabilir. Kişiyi olgunlaştırabilir. Lakin bu süreç, tıpkı vakitte bireyin kendini tanıması, sonlarını belirlemesi ve kendi memnunluğunu nasıl inşa edebileceğini keşfetmesi için bir fırsattır. Vakitle, o derin acı yerini anlayışa, olgunluğa ve hatta yine sevebilme hamasetine bırakacaktır. Zira kalpler, kırıldığında bile yine güçlenmeyi başarır.
Psk.dan.Narin FİDAN
Uzman Psikolog Mustafa Cem OĞUZ
